schimmen bezitten het land

'Poen, goud, glorie en gouden eeuwen.
Tulpenmanie en tot slot germanen.

Ik ben een recentere omen aan het vormen terug naar 1653, zijn Lucifer begon te schrijven,
had hij de vijf-en-zestig ai bereikt en stond als vaderlandsch
dichter op het toppunt van zijn roem. Met zijn rijke
levenservaring en reeks van triomfen op dichterlijk en
dramatisch gebied, zijn diep geloof en waste beginselen
over Gezag, met zijn blik in den voortgang der geschiedenis
als een stadigen strijd tusschen Waarheid en Leugen,
voelde hij, die zoo bewogen en zeldzaam leergierig zijn
wereld als een „speeltooneel" meeleefde, dat de noodige
kracht in hem gerijpt was, om de verhevenste tooneelstof
met een meesterhand te bewerken.
De opstand van Lucifer — het was een gegeven niet
enkel Vondel waardig, maar ook volkomen in zijn lijn.
Wat hem, wien de. gezagsbehoefte tot in 't merg van
zijn ziel zat, bij zijn christelijke bespiegelingen van 't wentelend
„radt van avonturen" altijd opnieuw verbaasde
en met stijgende ergernis vervulde, was wel, dat de politieke
rampen in het Leven der volkeren gewoonlijk uit dezelfde
kiem, een persoonlijke zonde van hoovaardij, te verklaren
vielen. „Dude en jonge historian" hadden hem geleerd,
hoe bijna iedere eeuw haar weerspannige geweldenaars
had geteeld, die, baloorig over hun rang. listig en schijnvroom
naar zelfverheffing en machtsuitbreiding hadden
gestreefd.„Indien
men menschen bij planten mogt gelijken, zoo slachten staetzuchtigen
het klimop, dat, naar zijnen aert genoemt, geduurigh
by de muuren opklimt. Zoodaenigen openbaeren sich de
machtigen, die, noit met hunnen staet vernoeght, altijt
x
Even koninklijk van geest als hoog van karakter,
aanvaardde Vondel het Gezag als van goddelijken oorsprong.
Vorsten huldigde hij als „aardsche goden" ;
„Godts stoel- en stedehouders", ja het „eigen beelt van
Godt". 1 In zijn heele werk bewaart hij tegenover de
„Keyzeren, Koningen en alien Geweldigen op aarden"
de deemoedige houding van een dienaar en onderdaan.
Hoe fel als hekeldichter tegen aanmatiging en schijngezag,
wordt hij 'n kind van eerbied zoodra 't werkelijk
hooggeplaatsten geldt. Op zeventigjarigen leeftijd buigt
hij nog makkelijk zijn grijs burgermanshoofd voor 't zoontje
van een Amsterdamschen patricier ! 2 Moest dan de
dichter, die alle koningen en heeren naar Jezus' kribbe
had geroepen om 'n les in nederigheid 3 en die bij dezelfde
verdeemoediging van Gods eigen Zoon alleen de door
ootmoed herborenen van hemelsche afkomst had geprezen
4, andersom in den Opstandige geen verwantschap
zien met 't „rampzalige voorbeelt" van alle zelfaanbidders
LUCIFER ?
Zijn diep christelijk begrip van Lucifers vermetelheid
verklaarde hem de mogelijkheid der altijd herhaalde
en altijd mislukte aanslagen van onderzaten op het
Gezag, to beginnen bij Adam, die aan God gelijk wou
worden, to vervolgen met Pharo, die den Hemel dorst
bekampen, met Adonias den kroonzuchtige, en, in Vondels
poogen hooger in top van mogentheit to steigeren, en op
glimpige titels hunne nagebuuren en anderen onrechtvaerdigh
to beoorlogen. Hierom wort de gansche weerelt zonder
ophouden omgeroert, gelijck een onstuimige zee, waerin
ontelbaere vorstendommen en volcken schipbreuk aen goet
en bloet en have lijden en jammerlijck vergaen."